kernenergie
Maatschappij

Hernieuwbaar versus nucleair

03.03.2015
door Fokus Online

België zit voor haar energievoorziening in een impasse. Door de geplande kernuitstap moeten er alternatieven op tafel komen, maar het aandeel van hernieuwbare bronnen in de energiemix blijft vooralsnog beperkt. “De combinatie van kernenergie en meer hernieuwbare energie dreigt flexibele gascentrales weg te duwen. Op lange termijn is dit niet houdbaar.”

Alex Polfliet
CEO van Zero Emissions Solutions

De federale regering lijkt te morrelen aan de timing van de kernuitstap. Heeft kernenergie dan toch nog een toekomst in België?

“Nieuwe centrales zijn zeker niet rendabel – een van de weinige zaken waar de nucleofielen en nucleofoben het trouwens over eens zijn. Wereldwijd wordt er geen enkele kerncentrale meer gebouwd zonder forse staatsgaranties. EDF, het grootste elektriciteitsbedrijf van Europa, heeft voor de bouw van de nieuwe kerncentrale in Hinkley Point van de Britse regering de garantie gekregen dat het 35 jaar lang 120 euro per geproduceerde megawattuur elektriciteit mag aanrekenen. Ter vergelijking: de duurste ondersteuning voor hernieuwbare energie in Vlaanderen bedraagt vandaag 93 euro per megawattuur. Dit voor slechts 10 jaar. Als we in België dus zouden kiezen voor nieuwe kerncentrales, moet er ook maar bij verteld worden dat de elektriciteitsprijs fors de hoogte in zal gaan.”

Kunnen kernenergie en hernieuwbare energie niet naast elkaar bestaan?

“Dat is niet evident. Kerncentrales produceren constant eenzelfde grote hoeveelheid stroom. Maar de vraag naar stroom is helemaal niet constant. Zo is er ’s nachts, tijdens vakanties en tijdens het weekend véél minder vraag naar stroom dan tijdens werkdagen. Het is onmogelijk om een kerncentrale stil te leggen tijdens het weekend. Als het op verbruiksluwe momenten waait of de zon schijnt, dan hebben we teveel stroom en dalen de prijzen naar nul of gaan zelfs negatief. Dat laatste betekent dat er betaald wordt om toch maar stroom te verbruiken. Daardoor worden flexibele gascentrales uit de markt geduwd. En het zijn net die flexibele centrales die een goede aanvulling bij hernieuwbare energie zijn.”

Als we kernenergie en hernieuwbare energie zuiver op basis van hun broeikasuitstoot beoordelen, wat leren we dan?

“Wat de nucleaire lobby ook mag beweren: geen enkele energieproductievorm is CO2-neutraal. Ook bij de bouw en het transport van windturbines en zonnepanelen komt er CO2 vrij, al is die in respectievelijk 2 tot 4 jaar gecompenseerd. Indien je rekening houdt met de bouw en de ontmanteling van een centrale, de ontginning en transport van uranium, het transport en de behandeling van het kernafval, dan kom je aan een uitstoot van 60 gram per kilowattuur. Het valt trouwens op dat bepaalde nucleaire operatoren makkelijk schermen met het CO2-argument. Maar tegelijk de erg veel uitstotende steenkoolcentrales blijven exploiteren.”

Johan Albrecht
Professor economie (Universiteit Gent) en senior fellow aan het Itinera Institute

De federale regering lijkt te morrelen aan de timing van de kernuitstap. Heeft kernenergie dan toch nog een toekomst in België?

“Het langer open houden van de bestaande kerncentrales zal afhangen van de capaciteit van de regering om investeringen in nieuwe gas- en biomasssacentrales uit te lokken. Deze centrales hebben we absoluut nodig om de vraag te kunnen volgen met minder nucleaire capaciteit. De marktprijzen voor elektriciteit – opgepast: deze zijn niet te verwarren met de factuur van de consument – zijn echter al enkele jaren structureel te laag om nieuwe investeringen in betrouwbare capaciteit uit te lokken. Zo moet de regering tijdelijk met capaciteitsvergoedingen werken. In het marktklimaat van vandaag kan een nieuwe kerncentrale, net zoals een nieuwe gascentrale, echter nooit rendabel zijn.”

Kunnen kernenergie en hernieuwbare energie niet naast elkaar bestaan?

“Een goed energiesysteem moet altijd diverse technologieën combineren. Hernieuwbare energie kan zeker bestaan naast kernenergie. Een land heef altijd een continue base-load capaciteit nodig en hiervoor is kernenergie in principe zeer geschikt. De combinatie van kernenergie en meer hernieuwbare energie dreigt wel de flexibele gascentrales weg te duwen uit de krimpende markt van vandaag. Op lange termijn is dit niet houdbaar. Want gascentrales zijn nodig als back-up voor de vele momenten zonder wind of zon. Bij de combinatie van technologieën mag de algemene systeemefficiëntie nooit uit het oog verloren worden.”

Als we kernenergie en hernieuwbare energie zuiver op basis van hun broeikasuitstoot beoordelen, wat leren we dan?

“Vanuit levenscyclusperspectief is windenergie het meest efficiënt met een uitstoot van ongeveer 15 gram CO2 per kilowattuur. Kernenergie heeft over de volledige levenscyclus een CO2-uitstoot van ongeveer 50 à 60 gram, wat aanzienlijk beter is dan deze van zonnecellen of van biomassa (respectievelijk 90 en 110 gram, red.). Een gascentrale heeft een uitstoot van 470 gram over de levenscyclus en een steenkoolcentrale maar liefst 1000 gram.”

Jan VandePutte
Energie-expert bij Greenpeace België

De federale regering lijkt te morrelen aan de timing van de kernuitstap. Heeft kernenergie dan toch nog een toekomst in België?

“Onze grote afhankelijkheid van kernenergie in België leidt nu tot een acute bedreiging van onze bevoorradingszekerheid. Vandaar dat we dringend deze afhankelijkheid moeten verminderen, door de progressieve sluiting van kernreactoren. Helaas rommelt de regering maar wat aan, wat niet kan verhinderen dat kerncentrales toch regelmatig ongepland stilliggen of moeten sluiten vanwege risico’s. Dit betekent de facto het einde van kernenergie als betrouwbare bron. Voorts zijn nieuwe kerncentrales onbetaalbaar en het oplappen van de oude om hun levensduur te verlengen kost ook steeds meer. Wat we nu meemaken zijn de stuiptrekkingen van een stervende en falende industrie.”

Kunnen kernenergie en hernieuwbare energie niet naast elkaar bestaan?

“Door het conflict tussen variabele hernieuwbare bronnen (zoals zonne- en windenergie) met inflexibele kerncentrales ontstaan regelmatig overschotten, waardoor windturbines en/of zonnecentrales moeten stilgelegd worden. Wat tot zeer grote economische verliezen leidt. Dit fenomeen zien we vandaag al volop in Duitsland, waar nog te veel bruinkool- en kerncentrales staan.”

Als we kernenergie en hernieuwbare energie zuiver op basis van hun broeikasuitstoot beoordelen, wat leren we dan?

“In onze energiescenario’s bekijken we het hele energiesysteem, waar het elektrische systeem dus maar een onderdeel van is. Daarbij moeten we ons realiseren dat energiebronnen zoals inflexibele kernenergie proberen te doen samenwerken met variabele, hernieuwbare energie niet alleen tot hogere kosten leidt, maar ook tot hogere energieverliezen en uiteindelijk tot een hogere uitstoot. Kernenergie produceert enkel elektriciteit, en dus gaat de warmte in alle kerncentrales verloren via koelwater en koeltorens. Warmtekrachtkoppeling kan hier dus niet toegepast worden. En dus veronderstelt een kerncentrale in een energiesysteem dus dat naast de productie van elektriciteit er ook aparte productie is van warmte met een bijkomende uitstoot als gevolg.”

tekst Senne Starckx

Vorig artikel
Volgend artikel