wetenschap
Lifestyle

Gezocht: vrouwen in de wetenschap

06.03.2019
door Jeroen Verbeeck

De helft van de doctoraatsstudenten aan Vlaamse universiteiten zijn vrouwen, maar slechts 25 procent wordt professor. Daar heb je de belangrijkste drijfveer voor de campagne ‘Wetenschap = M+V+X’, een initiatief van een groep jonge wetenschappers en kunstenaars. Zij trekken ten strijde tegen de onbewuste vooroordelen die mee aan de oorzaak liggen van de vrouwelijke ondervertegenwoordiging.

Een man wuift aan de voordeur zijn zoon uit die met de fiets naar school vertrekt. Onderweg wordt de jongen aangereden door een auto. Het kind wordt meteen naar het ziekenhuis gebracht, rechtstreeks de operatiekamer in. De chirurg kijkt naar de jongen en zegt: “Ik kan deze jongen niet opereren, hij is mijn zoon!” Hoe kan dit?*

Implicit bias

Ben je na vijf minuten nog je brein aan het breken over het antwoord, dan kan het wel eens zijn dat je te maken hebt met een zekere implicit bias, oftewel onbewuste vooroordelen waardoor je bepaalde eigenschappen of kwaliteiten aan een bepaald geslacht toekent omdat het zo cultureel ingebakken zit. Zo denken de meeste mensen bij een professor steeds aan een man, hoewel vrouwen even geschikt zijn voor de functie.

“En dat is spijtig genoeg niet ongewoon”, zegt Bert Seghers, secretaris van de Jonge Academie, een interdisciplinaire en interuniversitaire groep van jonge toponderzoekers en -kunstenaars die de ‘Wetenschap = M+V+X’-campagne bedachten. “Er zijn heel wat dagelijkse, onbedoeld denigrerende uitingen die deze vooroordelen voeden. Ze geven subtiel de boodschap dat vrouwen minder thuishoren in de academische wereld. Het gaat vaak om relatief onschuldige signalen, die allemaal samen toch een impact hebben.”

Universiteiten moeten meer rekening houden met de implicit bias bij het aanstellen van professoren. Bert Seghers

Gendercharter

Daarom lanceerden de Jonge Academie een uitgebreide campagnewebsite en maakten ze spraakmakende posters die overal in de universiteiten ophangen. Seghers: “Daar willen we in eerste instantie het verschil maken. Universiteiten moeten meer rekening houden met de implicit bias bij het aanstellen van professoren. Daarom starten we binnenkort aan het opstellen van een gendercharter voor universiteiten.”

Het charter zal aanbevelingen bevatten die de genderkloof in universiteiten moet verkleinen. Ook post-doctoraal onderzoeker Heleen Dewitte aan UGent en de VUB zal er als lid van de Jonge Academie meewerken aan het charter. “Dat willen we zo veel mogelijk onderbouwen met evidence based onderzoek. We hopen dat de universiteiten het charter vervolgens mee opnemen in hun beleidsplannen”, legt ze uit.

De wetenschap kan veel gezichten hebben, zelfs al lijkt het in je directe omgeving of op televisie niet zo. Kristien Hens

Uitdaging en onzekerheid

Toch ziet ze ook dat de onzekerheid na een postdoctoraat veel vrouwen parten speelt. “Je kunt zo’n zes jaar werken als postdoctoraal onderzoeker. Daarna moet je professor worden of verder onderzoek doen. Een baan als professor is een enorme uitdaging naar inhoud en tijdbesteding en in het laatste geval kies je voor heel wat onzekerheid, omdat je telkens op zoek moet naar financiële middelen voor je onderzoek. Net in die periode denken veel vrouwen ook aan een gezin en is geen van beide opties nog erg haalbaar.” Ze gaan dan eerder op zoek naar een andere werkgever. Hetzelfde zie je uiteraard ook bij mannen die veel gezinstaken opnemen.”

Bio-ethicus Kristien Hens van de Universiteit Antwerpen is één van de vrouwen die het tot professor wist te schoppen, maar was daar eerst zelf niet van overtuigd. “Tijdens mijn doctoraat besefte ik dat ik eigenlijk echt graag verder onderzoek zou willen doen, het ging mij goed af. Toch vond ik het moeilijk om mijzelf als ‘professor’ te zien. Dat leidde bij mij tot veel onzekerheid in de jaren die kwamen”, vertelt ze. “Ik zou mijn vroegere zelf die gevoelens van onzekerheid toch voor een groot deel willen besparen, en aan de jongere generatie van vrouwen én mannen vooral willen meegeven dat wetenschap veel gezichten kan hebben, zelfs al lijkt het in je directe omgeving of op televisie niet zo”, besluit de professor met een wijze raad.

 *De chirurg is zijn moeder.

Vorig artikel
Volgend artikel