Innovatie binnen de geestelijke gezondheidszorg
De geestelijke gezondheidszorg is de laatste jaren in een veranderende context terechtgekomen. Vooral wat bewustwording betreft zijn grote stappen gezet. Psychische problemen worden ernstig genomen en de behandeltrajecten worden steeds meer op maat en in samenspraak vorm gegeven.
Mentaal welzijn en psychotherapie worden gelukkig steeds vaker uit de taboesfeer gehaald. “Het wordt bespreekbaar en dat maakt de hulp ook meer op maat. Mensen wachten minder lang om hulp te zoeken en dat resulteert meer dan vroeger in een gepaste behandeling zonder dat daarvoor een opname noodzakelijk is”, vertelt Jochen Van den Steen, algemeen directeur van het psychiatrisch centrum Gent-Sleidinge. “Geestelijke gezondheidszorg is en blijft een complex gegeven, maar door proactief te werken kunnen we in de toekomst stimuleren om het afstemmen van de bredere behandelmodaliteiten niet louter in een residentiële context te zien. Dit geeft ruimte om na te denken onder welke vorm we de huidige beddencapaciteit divers kunnen inzetten, aansluitend op de noden van de patiënt en zijn omgeving. De locatie wordt ondergeschikt aan de behandeling, dat is toch een nieuwe manier van denken.”
Adviseur Raoul De Cuyper bevestigt: “Het residentieel aanbod is overbevraagd, niet alleen als gevolg van de toenemende vraag maar ook van een niet optimale benutting van behandelmogelijkheden aansluitend bij de vraag in een vroeg stadium. Er is te weinig aansluiting naar het ambulante en de eigen omgeving. Dat moet in de toekomst veranderen door proactieve inzet van gespecialiseerde zorg. Vroegdetectie is essentieel. Het grote verschil met de somatische geneeskunde en de geestelijke gezondheidszorg is dat de symptomen bij de laatste groep minder voorspelbaar zijn en meer gekoppeld aan levensfasen en leefcontext. Als wij er vroeg bij zijn en optimale hulp kunnen bieden, opent dat perspectieven naar herstel.”
Residentiële opname is niet meer de enige oplossing voor een behandelparcours.
Beter voorkomen dan genezen dus. “Veel problematieken zijn op jonge leeftijd aanwezig, herkenbaar en behandelbaar”, vertelt Van den Steen. “De kansen op een positief genezingsproces zijn dus veel groter. Als sector moeten we samenwerken zodat complexe problemen een goede aanpak krijgen, overheen alle sectoren, met de patiënt en de omgeving. Een opname is lang niet meer de enige oplossing. We zien een verschuiving naar een zorgtraject waarin soepel geschakeld kan worden tussen ambulant en residentieel aanbod.”
Binnen de samenleving zijn verschillende actoren nodig om geestelijke problemen het hoofd te bieden. De Cuyper: “Familie en vrienden, de huisarts of zelfs het buurtcentrum kunnen een bepalende rol spelen om een patroon te doorbreken. Patiënten komen vaak uit een problematiek van financiële problemen, een dak- of thuisloze situatie, alcohol- of drugsproblemen, werkloosheid en daarop volgend comorbiditeit met somatische problemen. Een vicieuze cirkel die doorbroken moet worden door een gediversifieerde behandeling en ondersteuning.”
Van de Steen besluit dat de focus op bewustwording is toegenomen. “Vroeger was geestelijke gezondheidszorg al te vaak een marginaal item in de samenleving. Een beter bewustzijn resulteert in een betere samenleving. Mentale problemen worden bespreekbaar. Ook binnen de politiek wordt er werk gemaakt van een betaalbare en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg. Dat laat meer mensen toe om snel de juiste behandeling te krijgen. Een zeer positief signaal.”